7. Stabiele Wisselkoers

ECONOMISCHE WELVAART

Welvaart is een veelzijdig concept dat de kwaliteit van leven in brede zin omvat. Hoewel het vaak wordt geassocieerd met materiële rijkdom, zoals inkomen, werkgelegenheid en toegang tot goederen en diensten, gaat de ware essentie van welvaart verder. Het draait niet alleen om wat we hebben, maar ook om wie we zijn en hoe we leven. Filosofisch gezien gaat welvaart over het bereiken van een staat van welzijn waarin individuen en gemeenschappen kunnen floreren, geluk ervaren en hun volledige potentieel kunnen benutten.

Het gevoel van welvaart staat enorm onder druk. Volgens schattingen van het Ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken is het werkloosheidscijfer na de covid pandemie met 9% gestegen naar 15% in 2024. Werkzoekenden zijn vaak laag opgeleid en voldoen veelal niet aan de vereiste skills van de arbeidsmarkt, maar hebben hoge verwachtingen voor wat betreft het loon. Daarnaast is er een enorme stijging van het aantal dropouts merkbaar. Het is bekend dat werkloosheid van invloed is op de gezondheid van individuen en hun gezinnen. Daarnaast heeft onderzoek ook uitgewezen dat er een causaal verband bestaat tussen stijging van werkloosheid en zelfmoord.

Inkomen, ondernemerschap en werkgelegenheid:
1. Financiële huishouding en belastinghervorming:
Om te kunnen investeren in productie en welvaart te bereiken, is een gezonde financiële basis essentieel. Uitgaven moeten omlaag en inkomsten omhoog. Er zal aandacht besteed moeten worden aan de schuldpositie van de staat voor zowel de buitenlandse als de binnenlandse schulden bij de start van de regeertermijn. Met een team van deskundigen, met versterkte instituten en met alle stakeholders zullen we de staatsbegroting ordenen, transparantie bevorderen en kwaliteit van ons bestel waarborgen.

Met grote prioriteit zullen belastingen grondig worden doorgelicht en hervormd. Het inningsmechanisme wordt gerepareerd en verbeterd, en het belastingsysteem gemoderniseerd. Plannen voor eerlijke belastinginning, inclusief de informele sector, worden volledig uitgevoerd. Er wordt beoogd hiermee ruim 3.5 miljard SRD extra te verdienen, waarbij sectoren die thans onnodig ontzien worden aangesproken zullen moeten worden.

Sanering van de uitgaven blijft daarnaast onvermijdelijk en kan niet wachten. Onder andere wordt beoogd een bezuiniging van 5% tot stand te brengen in het ambtenaren apparaat, hetgeen zal resulteren in een besparing van 450 miljoen SRD.

2. Stimuleren van private sector en ondernemerschap:
Het bevorderen en faciliteren van ondernemerschap heeft de hoogste prioriteit binnen ons economisch beleid, waarbij de nadruk zal komen te liggen op diversificatie van de economie met specifieke focus voor het creëren van waarde d.m.v. productie van goederen en diensten t.b.v. de export. Ondernemers zullen gestimuleerd worden zich meer te richten op productie en handel naar de internationale markt i.p.v. slechts import en lokale handel. Dit vereist onder andere het krachtig bevorderen van de dienstensector, met name financiële, administratieve, commerciële, logistieke en ICT-dienstverlening t.b.v. het inspelen op de internationale markt. Proactieve begeleiding zal hierbij worden ingezet.

3. Transformatie investeringsklimaat en financieringsmechanismen:
Wij zullen snel voor prioriteitsgebieden het zaken doen drastisch vergemakkelijken o.a. door het vergunningenbeleid, het vestigingsbeleid en het financieringsregime te vereenvoudigen en te standaardiseren. Het systeem zal vlot, rechtvaardig, transparant en klantgericht zijn. We zullen de ontwikkeling van financieringsinstrumenten teweeg brengen om het groot potentieel aan lokaal kapitaal aan te spreken en ruimte maken voor ontwikkelingsbanken om het ondernemerspotentieel te bedienen. Hierbij hoort ook het transformeren van de investment bureaus als Investsur en SITA naar bureaus die lokaal kapitaal activeren t.b.v. lokale investeringen en ook het opzetten van Exportsur dat zich zal bezig houden met bevorderen van export van Surinaamse goederen en diensten.

4. Opzet sectorunits en productschappen t.b.v. specifieke sectoren:
De olie- en gasindustrie, de goudsector, de bosbouwindustrie, landbouw, tuinbouw, veeteelt, visserij, voedselverwerking, toerisme, duurzame bosbijproducten, houtverwerking, (financieel-administratieve) dienstverlening en (ICT) technologie. Exportbevordering is de prioriteit. Wat betreft de eerste drie sectoren omvat de aanpak: het analyseren, evalueren en indien nodig aanpakken van diverse deals met multinationals. Daarna wordt de interne organisatie van deze sectoren geoptimaliseerd en worden de fiscale inkomsten gestroomlijnd. Specifiek voor de goudsector is het doel om moedig en vastberaden de transformatie naar een milieuvriendelijke sector in te zetten en om de belastinginkomsten te optimaliseren. Voor de bosbouwindustrie wordt de export van rondhout uit gefaseerd en wordt overgeschakeld naar Surinaamse fabricage van half fabricaten en eindproducten. Beide sectoren kunnen alleen functioneren in lijn met onze milieustrategie. Voor alle geprioriteerde sectoren wordt innovatie beoogt en is er een uitgewerkte visie.

De grote focus die gelegd zal worden op duurzame ontwikkeling van specifiek geselecteerde sectoren, waarbij bovendien de nadruk ligt op ontwikkeling van secundaire en tertiaire industrieën, is onlosmakelijk verbonden aan de visie van deze combinatie. Echter maakt de komende olie-en gas boom deze ontwikkeling buitengewoon urgent. Met de hoogste prioriteit dient Suriname, geheel los van de olie-industrie, sterke duurzame sectoren ontwikkelen als eerste remedie tegen de zogeheten Dutch Disease. In feite moeten wij, zonder de olie-en gas te verwaarlozen, al onze energie stoppen in diversificatie en dan vooral op secundair en tertiair economisch niveau. Daarbij kunnen wij bovendien gezamenlijk nadenken en beslissen om een deel van de arbeidsplaatsen in de olie-en gas, over te laten aan buitenlanders, om te voorkomen dat alle ‘skilled labour’ door die branche wordt weggekaapt. Daar kunnen afspraken over gemaakt worden met de multinationals. Uiteraard dien je dan wel eerst vervangende werkgelegenheid te hebben voor Surinamers en daar speelt de investering in diversificatie precies op in. Er is dus grote haast. Dit is een contra maatregel in vergelijking met de normaal gebezigde redenering om zoveel mogelijk werkgelegenheid te halen uit multinationals.

5. Ondersteuning van MKB en starters:
Een one-stop shop concept zal worden opgezet waarbij cruciale disciplines samengebracht zullen worden om welvaart te bevorderen en armoede te bestrijden, met specifieke aandacht voor het MKB, startende ondernemers en (ex)ambtenaren. Aansluiting op ontwikkelingsfinanciering zal hierbij een sleutelrol vervullen.

6. Welvaartsfonds en fiscale inkomsten:
Er wordt een welvaartsfonds opgezet, gekoppeld aan deugdelijke lang termijn beleggingsstrategieën. Voor sectoren zoals olie en gas, goud en bosbouw worden deals met multinationals geanalyseerd en geëvalueerd. Daarnaast moet Suriname investeren in goud. We hebben als land enerzijds een gigantische goudvoorraad, maar anderzijds een zwakke munteenheid. Deze onlogische discrepantie kan en moet geneutraliseerd worden. Ook moet er gericht beleid gevoerd worden om speculatie met vreemde valuta te remmen en om legale geldstromen te bevorderen. De eerder genoemde transformatie van ons financieel systeem en ontwikkelen van lokale beleggings- en financieringsmechanismen zijn ook hierop van toepassing.

7. Aantrekkelijk vestigingsklimaat:
Wij zullen in Suriname een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor specifieke grote internationale bedrijven tot stand brengen. Het gaat hierbij zowel om fysieke vestiging als juridisch-administratieve vestiging. Dit vereist hervormingen in het financiële systeem, met als doel ontwikkeling en groei van onze bancaire sector en de daarbij horende digitale infrastructuur. Bij dit alles is er een essentiële voorhoederol weggelegd voor onze belastingdienst en zal er uiteraard een robuust en effectief wetgevingskader moeten zijn om deze ambitie waar te maken. Een no nonsens benadering met het oog op verhoging van de welvaart van het land zal nodig zijn.

Jouw toekomst, jouw stem!
Dit is het moment om te bouwen aan een land waar iedereen telt. Een land dat werkt voor jou, je kinderen en de generaties na ons.

Stem voor actie. Stem voor verandering. Stem voor een Suriname dat werkt voor iedereen! Stem A20+! #Wan Tra Model